De complexiteit van eenvoud

mei 15, 2008 bij 2:19 am · Ingedeeld onder medium, paranormaal ·Getagd dowser, empirisch, logisch, mediums, occam, occam's razor, ouija, paranormaal, pendulum, razor, redeneren, skeptisisme, wetenschap

De menselijke psyche is vatbaar voor misleiding. Dat blijkt uit vele eeuwen van succesvolle paranormale oplichtingspraktijken, kwakzalversbehandelingen en andere “raddraaierijen”. Feit is dat als je naar eenvoudige oplossingen zoekt voor schijnbaar onverklaarbare fenomenen er veel leed voorkomen kan worden. De eenvoudige oplossingen kunnen vaak gevonden worden door logisch redeneren. “Occam’s Razor”, een principe uit de logica is hierbij een handig hulpstuk. Occam’s Razor stelt dat bij gelijke uitkomsten de simpelste oplossing meestal de juiste is. Let hierbij op het woord “meestal”, want wat te doen als er meerdere oplossingen zijn? Hoe kan je er dan zeker van zijn dat de simpelste oplossing ook daadwerkelijk de goede is? Ook voor dit probleem bestaat een handige regel: ingewikkelde oplossingen hebben (empirisch) bewijs nodig om als valide beschouwd te mogen worden; zolang dat er niet is kunnen we veilig aannemen dat de simpelste oplossing de juiste is. Nu is het natuurlijk wel zaak dat we “simpelste oplossing” duidelijk definiëren:

De simpelste oplossing is de oplossing met de minste aannames. Een aanname is een niet bewezen maar voor de desbetreffende oplossing/redenering aanvaarde stelling, die voor waar gehouden wordt. In de wiskunde en de logica wordt dit ook wel een “axioma” genoemd. Dit klinkt misschien ingewikkeld (vandaar ook de titel van dit artikel) maar een voorbeeld zal alles verduidelijken:

Eerst een “fenomeen” waarvoor een verklaring gezocht wordt:

Hoe komt een medium aan de informatie die hij geeft tijdens een reading?

Twee mogelijke oplossingen:

– hij maakt contact met de geesten van overleden bekenden van zijn cliënten

– hij gebruikt (hot- en coldreading) trucs

Misschien lijkt het alsof beide oplossingen net zo simpel zijn, maar volgens de zojuist beschreven definitie van simpele oplossing zoeken we naar het antwoord met de minste aannames. De eerste oplossing kent drie (verborgen) aannames:

– na je dood leef je verder als geest

– geesten kunnen communiceren met mediums

– de geesten “reizen” op één of andere manier met de cliënten mee

De tweede oplossing kent maar één aanname:

– het medium beheerst hot- en coldreadingtechnieken

Dit betekent dat de tweede oplossing volgens Occam’s Razor de juiste is. Als iemand blijft volhouden dat de eerste oplossing de juiste is moet dat dus bewezen worden. Aangezien Occam’s Razor een belangrijk principe is in de wetenschap is het niet moeilijk te begrijpen waarom paranormale fenomenen en wetenschap vaak haaks op elkaar staan: de oplossing die worden aangedragen voor paranormale fenomenen zijn zo ingewikkeld dat er altijd een simpelere verklaring is. Zolang er geen empirische bewijzen komen voor die ingewikkelde oplossingen is er geen plaats voor paranormale fenomenen in de wereld van de exacte wetenschappen. Dat wil niet zeggen dat er geen onderzoek wordt gedaan: er zijn altijd wetenschappers op zoek naar die bewijzen, het zou immers een grote doorbraak betekenen en de wetten van de natuurkunde zouden in veel gevallen opnieuw bekeken moeten worden.

Het principe van Occam’s Razor is op eenvoudige wijze in het dagelijks leven te gebruiken. In het geval van het paranormale bestaat er een simpel protocol: vraag om het bewijs als iemand met een ongelooflijke claim naar voren komt! Dat zou je op de volgende manier kunnen doen:

– vraag om de claim (oftewel: de ingewikkelde oplossing)

– creëer de moeilijkst mogelijke omstandigheden waarin de claim kan worden waargemaakt

– vraag om een demonstratie van die claim

Voorbeeld 1:

claim: persoon krijgt boodschappen door van geesten via ouija bord (als je niet weet wat een ouija bord is: googlen!!)

omstandigheid: blinddoek persoon, als hij nu nog woorden kan spellen wordt zijn hand in ieder geval niet geleid door zijn eigen ogen

Voorbeeld 2:

claim: reikimaster kan healen met handoplegging, cliënt kan de helende reikienergie duidelijk voelen

omstandigheid: blinddoek cliënt en laat vijf (of meer) normale personen en één reikimaster om beurten hand opleggen en laat cliënt de reikimaster eruit pikken

Voorbeeld 3:

claim: persoon kan pendulum laten bewegen met z’n mentale energie

omstandigheid: hang pendulum op aan een onbeweegbaar object (oftewel: de persoon mag niet zelf de pendulum vasthouden)

Voorbeeld 4

claim: persoon zegt dat hij kan vliegen

omstandigheid: doe het raam open en duw hem naar buiten vanaf de vijfde verdieping! (of gewoon hartelijk lachen en geen alcohol meer bestellen voor de persoon in kwestie)

Enkele bizarre en minder bizarre voorbeelden, maar wellicht goede demonstraties van hoe eenvoudig denkwerk je kan helpen te bepalen wat echt is en wat niet; het belangrijkste is dat JIJ de omstandigheden bepaalt en niet de paranormaal begaafde persoon. Aan de basis van de gegeven voorbeelden ligt het principe van Occam’s Razor, door de omstandigheden zorg je er namelijk voor dat de simpele oplossing niet meer mogelijk is:

– ouijabord: persoon beweegt onderbewust zijn hand zelf naar letters

– reikimaster maakt gebruik van suggestie en placebo-effect

– persoon beweegt zelf de pendulum met zijn hand

– persoon is dronken en denkt alleen maar dat hij kan vliegen 🙂

Als mensen je beschuldigen van bekrompenheid houd je dan vast aan de volgende gedachte: een skeptische houding is geen kortzichtige houding, maar de houding van een gezond nieuwsgierig persoon op zoek naar de waarheid!

LOGATES

Index van alle artikelen

Permalink