“Er is meer tussen hemel en aarde” is een uitspraak die ik in talloze reacties tegenkom en die ik in ontelbare discussies gehoord heb. Voor de persoon die de uitspraak hanteert is de bewering waarschijnlijk volstrekt logisch, maar ik zie zelf toch de nodige problemen.
De eerste vraag die in me opkomt bij het horen van deze uitspraak is: meer dan wat? Het antwoord ligt voor de hand maar zorgt voor veel verwarring. Het enige juiste antwoord is natuurlijk: meer dan wat we kunnen waarnemen met onze vijf zintuigen. Met dit antwoord onstaat gelijk een probleem: waarmee kunnen de niet waar te nemen fenomenen dan wel worden waargenomen? Klaarblijkelijk met nog niet algemeen bevestigde zintuigen. Bij gebrek aan goede namen voor die verborgen zintuigen wordt vaak gerefereerd aan drie normale zintuigen – zien, horen, voelen (tast) – met het woord “helder” ervoor: helderzien, helderhoren en heldervoelen. De namen wekken de suggestie dat mensen die paranormale fenomenen niet kunnen waarnemen beperkt zijn in het gebruiken van hun normale zintuigen; ze kunnen immers niet goed genoeg zien, horen of voelen om een “heldere” waarneming te doen. Om die reden ook worden mensen die zeggen wel “helder” te kunnen waarnemen als bijzondere en getalenteerde mensen gezien.
Deze constructie schreeuwt natuurlijk om misbruik door mensen die om aandacht verlegen zitten en een makkelijke manier zoeken om “bijzonder” te zijn. Er is in het dagelijks leven namelijk met geen mogelijkheid te controleren of iemand echt over heldere zintuigen beschikt, men kan alleen afgaan op verhalen van de helderwaarnemenden zelf. Met andere woorden: als ik morgen verklaar dat ik kan heldervoelen is er niemand die me kan tegenspreken, zelfs andere heldervoelenden niet: er bestaat immers geen exacte omschrijving van mijn speciale zintuig, elke heldervoelende kan op zijn eigen manier invulling geven aan zijn gave en elkaar controleren is dus uitgesloten. Ik kan geen andere gebeurtenis of situatie bedenken in onze maatschappij waarin een dergelijke constructie geaccepteerd zou worden.
Een volgend probleem zijn de niet te herkennen verschillen tussen fantasie of psychose en heldere zintuigen. Dit klinkt wellicht bot, maar ik vrees dat het probleem moeilijk te ontkennen is. Ervan uitgaand dat heldere zintuigen echt bestaan, is het onmogelijk het onderscheid te maken tussen fantasie en heldere waarneming. Enkele voorbeelden:
– Je zoontje zegt tegen je dat hij in de tuin een geest met een geweer heeft gezien. Zelfs als bij navraag zou blijken dat er 150 jaar geleden een slagveld is geweest op de plek waar nu je huis staat is het niet mogelijk fantasie uit te sluiten. De beslissing ligt altijd bij jou als ouder; maar hoe maak je die beslissing?
– Iemand beweert te kunnen communiceren met onzichtbare aliens. Een bizar voorbeeld en de meeste mensen zullen dit gelijk afdoen als een gestoorde fantasie. Maar hoe weet je zeker dat deze persoon niet de waarheid spreekt? Zijn verhaal is net zo ongeloofwaardig en oncontroleerbaar als iemand die beweert te kunnen communiceren met geesten.
– Iemand beweert dat god tot hem heeft gesproken met de opdracht een boodschap te verkondigen. Er zijn veel mensen die dit beweren – zelfs de Amerikaanse president Bush heeft dit beweerd – en zij worden vaak geloofd door religieuze volgelingen. Maar als je er goed over nadenkt heeft dit net zoveel waarde als iemand die beweert een stem te hebben gehoord die hem heeft opgedragen een moord te plegen; waarom zou zo iemand “gek” zijn? Wellicht hoorden ze beiden de stem van god, wellicht zijn ze beiden gek; wie zal het zeggen?
Een laatste probleem met de stelling “er is meer tussen hemel en aarde” is dat de uitspraak alle gebleken oplichterij, leugens en fraude goed praat en een kritische blik bemoeilijkt. Het is natuurlijk te makkelijk om de uitspraak te bezigen als er fraude wordt geconstateerd bij een paranormale oplichter en zo de deur wagenwijd open te zetten voor de volgende oplichter.
Ik zou willen stellen dat als er echte paranormaal begaafden zijn de uitspraak juist in hun nadeel werkt. Zij zijn veel beter gebaat bij een kritische houding ten opzichte van mensen met zelfbenoemde heldere zintuigen zodat niet elke oplichter de kans krijgt om misbruik te maken van goedgelovigen. Misschien is het daarom verstandiger om voortaan de volgende uitspraak te bezigen: Tot zover is gebleken dat er niets meer is tussen hemel en aarde dan wat we kunnen waarnemen met onze normale zintuigen…maar ik laat me graag van het tegendeel overtuigen door een echte paranormaal begaafde aan de hand van een simpele demonstratie waarin fraude is uitgesloten. Ik weet het: het is een mondvol; echter, het geeft maar weer eens aan dat sceptisch denken en kijken niet, zoals veel mensen maar al te graag zeggen, de makkelijke kortzichtige weg is maar de moeilijke weg met kritische vragen en serieuze onderzoeken!
LOGATES
Blog ter bevordering van het Logisch Redeneren 
HulpSinterklaas Leo said
Op de vraag ‘Is er meer tussen Hemel en Aarde’ zijn maar drie antwoorden mogelijk.
nl:
1. Nee,
2. vliegtuigen, wolken, bezemstelen, vlegende schotels, raketten en vogels
3. Hanenwürger
Maar dat wisten jullie vast al
Agno said
Logates,
Leuke site. Heb de artikelen met plezier gelezen.
Volgens mij is er nog iets mis met de logica van “er is meer tussen Hemel en Aarde” en wel hierom: om te geloven dat iets ergens ‘tussen’ zit, is het handig om eerst een definitie te geven van de extremen waartussen iets zich bevindt. De Aarde staat voor de 5 bekende zintuigen en de Hemel voor de Christelijke hemel waarin men na de dood eeuwig kan verder leven (ik neem aan dat men hier geen astrofysische betekenis aan geeft).
We hebben dus over één bewijsbaar extreem (de Aarde) en één onbewijsbaar extreem (de Hemel). Deze extremen zijn complementair en binair (in casu bewijsbaar of niet-bewijsbaar, met een beetje bonje en “landje pik” op het grensvlak), maar een gradueel toenemende vorm van bewijsbaarheid “ertussen” kan per defintie niet. Er bestaat dus niet zoiets als een “Stairway to Heaven” van toenemende bewijsbaarheid. De claim dat er iets “tussen” zit is daarmee incorrect en al het ‘tussens’ neemt gewoon dezelfde onbewijsbare eigenschappen aan als de Hemel of het wordt wetenschappelijk aangetoond. Al het ‘tussens’ “will be torn between two lovers”.
Of korter: als je gelooft dat er meer is tussen Hemel en Aarde moet je eerst geloven dat er een Hemel is. Als je dat echter doet dan wordt al het ‘meer’ ertussen óf gewoon gelijk aan de onbewijsbare Hemel óf het wordt Aards zodra het wetenschappelijk bewezen wordt.
childerik said
Even iets over het ingangsbereik van onze vijf zintuigen, met betrekking tot de wetenschap ziet men vaak dat bij tal van mogelijke benaderingen van een probleem, intuitief of zoals men het ook kan (wil) stellen door een gelukkig toeval, de juiste weg gekozen wordt.
Dat zij (de wetenschappers) dus in een hele reeks van redelijke beredeneringen a.h.w. inspiratief aanvoelen waar de hiaat schuilt en op grond daarvan tot een vernieuwing komen.
Terwijl het wetenschappelijke denken een systeem is, kan het slechts voortbouwen op wat is. Intuitie en inspiratie kunen waarden genereren die niet binnen het geheel besloten liggen, maar die wel met de middelen van het geheel kunnen worden uitgedrukt.
Dit zou toch enigszins tot nadenken moeten stemmen, nietwaar?
Het menselijk verstand is het vermogen feiten op te nemen, feiten te combineren en indrukken en reeds aanwezige kennis te associeren.
Dus met het verstand bezitten we in feite het vermogen ons erkennen te formuleren en in een redelijke samenhang te brengen.
Dus Logates, logica is voor de mens niets anders dan een op het boven vermelde omschrijven van oorzaak en gevolg, in een voor dit verstand en de daarin aanwezige analogieen perfecte samenhang. Logica en verstandelijke vermogens gaan dus grotendeels gepaard.
Het volgende zal langzamerhand wel bekend zijn: Onze interpretatie van de fysieke wereld, gebaseerd op onvolledige kennis van feiten vormt altijd waan, menselijke vermogens, stoffelijke zowel als geestelijk zijn niet in staat tot een volledige (lees objectieve) waarneming te komen, zelfs bekende wetenschappers kunnen zich in deze bewering vinden.
En dan toch maar blijven volhouden dat er niet meer is tussen hemel en aarde?, of anders gesteld, een immens braakliggend terrein dat zich nog volledig aan de huidige wetenschap ontrekt. Dat er ongetwijfeld meer is heeft simpelweg te maken met het feit in betrekking tot alles wat de wetenschap nog niet kan verklaren, of wat nooit binnen het bereik van wetenschappelijke kaders zal kunnen komen.
Tot zover maar even.